Συνδέεται με ένα νέο, σύγχρονο και βιώσιμο αναπτυξιακό πρότυπο, με κυρίαρχο δομικό στοιχείο το τρίγωνο της γνώσης.
Σηματοδοτεί την επένδυση της χώρας στην έρευνα, στην τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία.
Απαραίτητη συνθήκη για όλα αυτά είναι η δημιουργία ενός νέου και ενιαίου θεσμικού πλαισίου για την έρευνα.
Ενός πλαισίου που θα δίνει νόημα και ουσιαστικό περιεχόμενο στο άρθρο 16 του Συντάγματος που προβλέπει ότι: «η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες, η δε ανάπτυξη και η εφαρμογή τους αποτελούν ευθύνη του Κράτους…».
Η χώρα μας έχασε πολύτιμο έδαφος και χρόνο, όταν άλλες χώρες επενδύουν, εδώ και χρόνια, στον τομέα της έρευνας.
Οι πόροι που διατίθεντο για την έρευνα, ήταν πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Δεν υπήρχε ενιαίος, εθνικός χώρος έρευνας, κυρίως δεν υπήρχε στρατηγική στόχευση.
Η έλλειψη όλων αυτών των προαπαιτούμενων, δημιούργησε μια εικόνα διάσπαρτων ερευνητικών δραστηριοτήτων, τα ευρήματα των οποίων παρέμεναν αναξιοποίητα.
Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, κυριάρχησε η αντίληψη ότι «κάνουμε έρευνα για την έρευνα».
Η ερευνητική δραστηριότητα, όμως, δεν μπορεί να αναπτύσσεται σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον.
Αντίθετα, πρέπει να χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια.
Πρέπει να συνδέεται με την κοινωνία, με τη στρατηγική ανάπτυξης της οικονομίας.
Το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα είναι από τα πιο σημαντικά που έχουν έρθει προς ψήφιση στη Βουλή, τα τελευταία χρόνια.
Έρχεται να καλύψει ένα πολύ μεγάλο θεσμικό κενό.
Το νομοθετικό πλαίσιο για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία, έτσι όπως είχε διαμορφωθεί με το νόμο 1514 του 1985, ήταν ανεπαρκές και ασύμβατο στις σύγχρονες συνθήκες.
Το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα θεραπεύει αυτές τις ανεπάρκειες και λαμβάνει υπόψιν του το περιεχόμενο της Ευρωπαϊκής Χάρτας Ερευνητών.
Ανατρέπει τις υπάρχουσες ανεπάρκειες, αλλά δεν διαταράσσει, αφού μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα, από την πρώτη μέρα της ψήφισής του, χωρίς να προκαλέσει δυσλειτουργίες.
Δημιουργεί ένα πλαίσιο παραγωγικής και ουσιαστικής αξιοποίησης όλων των πόρων που θα διατεθούν από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα για την ανάπτυξη ερευνητικών δραστηριοτήτων.
Για πρώτη φορά δημιουργείται ένας ενιαίος εθνικός χώρος έρευνας.
Για πρώτη φορά η Ελλάδα αποκτά μια εθνική πολιτική για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία.
Για πρώτη φορά, η ερευνητική κοινότητα μπορεί να λειτουργήσει μέσα σε ένα σύγχρονο, ευέλικτο, ενιαίο και λειτουργικό θεσμικό πλαίσιο, που εγγυάται την αξιοποίηση του ανθρώπινου επιστημονικού μας δυναμικού.
Για πρώτη φορά κυριαρχεί μια άλλη αντίληψη, που συνδέει την έρευνα με την πραγματική οικονομά, την παραγωγική διαδικασία και την ίδια την κοινωνία.
Αναλυτικά:
Η Νέα Εθνική Στρατηγική σχεδιάζεται και διαμορφώνεται από το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας, η λειτουργία του οποίου τίθεται σε νέες βάσεις.
Στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας προβλέπεται η συμμετοχή μελών της ερευνητικής και πανεπιστημιακής κοινότητας και εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα.
Αναδεικνύεται η περιφερειακή διάσταση της ανάπτυξης των τομέων της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας.
Σε κάθε περιφέρεια υπάρχουν ιδιαιτερότητες που πρέπει να μελετηθούν και να αντιμετωπιστούν και συγκριτικά πλεονεκτήματα που πρέπει να αξιοποιηθούν.
Το νομοσχέδιο προβλέπει τη δημιουργία Περιφερειακών Επιστημονικών Συμβουλίων σε κάθε μία από τις 13 Περιφέρειες.
Η διασύνδεση της έρευνας με την επιχειρηματικότητα και την παραγωγική διαδικασία στις περιφέρειες, έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη.
Θεσπίζεται, επίσης, η δημιουργία ειδικών συνδέσμων σε κάθε Υπουργείο, που θα έχουν την αρμοδιότητα των θεμάτων που σχετίζονται με την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία.
Αναφέρθηκα πριν στη στρατηγική στόχευση, που υπηρετείται με την εκπόνηση ενός επταετούς σχεδίου δράσης που θα εγκρίνεται κάθε φορά από τη Βουλή.
Και μετά το πέρας της επταετίας θα επικαιροποιείται, θα υπάρχουν διορθωτικές παρεμβάσεις υπαγορευμένες από τα νέα δεδομένα. Φυσικά, θα υπάρχει διαρκής αξιολόγηση και παρακολούθηση των δράσεων.
Αντιμετωπίζεται με τον καλύτερο τρόπο μία χρόνια παθογένεια, όπως ήταν ο κατακερματισμός των ερευνητικών δραστηριοτήτων και η εγγενής αδυναμία διασύνδεσης της έρευνας με την πραγματική οικονομία.
Όσα ανέφερα πριν και περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο που έχει έρθει προς ψήφιση, διασφαλίζουν το συντονισμό της ερευνητικής δραστηριότητας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
Διασφαλίζεται η ένταξή τους σε μία Εθνική Στρατηγική, η οποία είναι ενταγμένη, πέραν όλων των άλλων, και στην αξιοποίηση των πόρων της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020, ένα μεγάλο μέρος των οποίων θα διατεθεί για την διασύνδεση της επιχειρηματικότητας με την έρευνα και την καινοτομία.
Ποια είναι, όμως, τα πλεονεκτήματα και οι νέες ευκαιρίες που δημιουργούνται, μέσα από τις διατάξεις αυτού του νομοσχεδίου για τον τομέα της έρευνας;
Δίνεται η δυνατότητα να αναπτυχθούν συνεργασίες, κοινές ερευνητικές δράσεις, με τη συμμετοχή ερευνητικών κέντρων, πανεπιστημίων, φορέων του δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα.
Ορισμένοι επιμένουν να δαιμονοποιούν τον ιδιωτικό τομέα.
Αγνοούν, προφανώς, την ενεργό συμμετοχή και συμβολή του στην ανάπτυξη του τομέα της έρευνας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Είναι καιρός να φύγουν από το παράλληλο σύμπαν που ζουν και να έρθουν στην πραγματικότητα.
Ιδιαίτερα, όταν η χώρα μας αναζητεί νέους διαύλους που θα την οδηγήσουν σε ένα βιώσιμο και μακροχρόνιο πλαίσιο ανάπτυξης.
Μέσα από αυτές τις συνεργασίες προκύπτουν οι ιδέες, οι δράσεις και οι πολιτικές που απευθύνονται στην αγορά, δημιουργούν πλούτο, θέσεις εργασίας και ρυθμούς ανάπτυξης.
Δημιουργούνται νέες ερευνητικές υποδομές για την ενίσχυση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας.
Υπάρχουν, όμως, και παράπλευρα πλεονεκτήματα από τη στροφή της χώρας στην έρευνα και στην καινοτομία.
Μέσα από τις δράσεις που αναπτύσσονται, οδηγούμαστε στη μείωση του κόστους των επιχειρήσεων και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η ερευνητική δραστηριότητα πρέπει να συνδέεται με αποτελέσματα, με την αριστεία, με την αξιοκρατία και τη διαφάνεια.
Μία από τις σημαντικότερες διατάξεις αυτού του νομοσχεδίου είναι η σύνδεση της δημόσιας χρηματοδότησης των ερευνητικών κέντρων, με την αξιολόγηση.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νομοσχεδίου, θεσπίζονται κριτήρια και ειδικό πλαίσιο αξιολόγησης.
Την ίδια, όμως, στιγμή, διασφαλίζεται η ουσιαστική αυτονομία και η διοικητική και οικονομική ανεξαρτησία των ερευνητικών κέντρων και των ινστιτούτων.
Αποκτούν διοικητική ευελιξία, δυνατότητες διαχείρισης των οικονομικών τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, χωρίς γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.
Ακούω πολλούς να «χύνουν κροκοδείλια δάκρυα» ή στην καλύτερη των περιπτώσεων να προβαίνουν σε διαπιστώσεις για την αιμορραγία του κορυφαίου επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας, που αναζητά καλύτερη τύχη στο εξωτερικό.
Δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις γενεσιουργές αιτίες;
Δεν πρέπει να ανατρέψουμε όλα αυτά που αποτελούν εμπόδια για λαμπρά μυαλά, σπουδαίους Έλληνες επιστήμονες που θέλουν να ασκήσουν ερευνητική δραστηριότητα, που έχουν καινοτόμες ιδέες;
Αυτό επιχειρεί το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, με τη θεσμοθέτηση της κινητικότητας των ερευνητών στα ερευνητικά κέντρα, στα πανεπιστήμια αλλά και στον ιδιωτικό τομέα.
Δημιουργείται ένα νέο διοικητικό και λειτουργικό μοντέλο λειτουργίας των ερευνητικών κέντρων και των Ινστιτούτων, σύμφωνα και με τα ισχύοντα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Εκεί που υπάρχουν ερευνητικά κέντρα, Ινστιτούτα και πανεπιστήμια που κάνουν τη διαφορά.
Ποιοτική διαφορά με πολλαπλασιαστικά οφέλη σε όλα τα επίπεδα.
Το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ερευνητικών κέντρων και Ινστιτούτων προβλέπει:
-Τη δημιουργία επιστημονικών συμβουλίων σε κάθε ερευνητικό κέντρο.
-Την απλοποίηση των διαδικασιών για τη χρηματοδότησή τους.
-Ουσιαστική κατοχύρωση του ενιαίου εθνικού χώρου έρευνας.
Πως επιτυγχάνεται αυτό;
– Με ένα νέο και ενιαίο κανονισμό λειτουργίας που θα ισχύει για όλα τα ερευνητικά κέντρα.
-Δυνατότητα συνεργασίας των ερευνητικών κέντρων, σε κοινά προγράμματα αλλά και με συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα.
-Δυνατότητα απασχόλησης των ερευνητών στον ιδιωτικό τομέα.
-Νέο και ευέλικτο πλαίσιο συνεργασίας ανάμεσα στα ερευνητικά κέντρα και στα πανεπιστήμια με τη θεσμοθέτηση του επισκέπτη ερευνητή και του επισκέπτη καθηγητή αντίστοιχα.
-Αδιάβλητες, δίκαιες και διαφανείς διαδικασίες για την αξιολόγηση των ερευνητών, σύμφωνα με τα ισχύοντα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σαφέστατα, οι πόροι που διατίθενται για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία αποτελούν ένα μεγάλο ζητούμενο.
Στο νομοσχέδιο καθορίζεται, ως προαπαιτούμενο, η σταδιακή αύξηση των δαπανών στον προϋπολογισμό, προκειμένου να φτάσουμε κοντά στο μέσο όρο που ισχύει για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η αύξηση της χρηματοδότησης έχει και έμμεσα χαρακτηριστικά, σχετιζόμενη με τα φορολογικά κίνητρα και ελαφρύνσεις που θα δοθούν στις επιχειρήσεις που θα επενδύσουν στην έρευνα και στην καινοτομία.
Η οικονομική αυτοτέλεια των ερευνητικών κέντρων και Ινστιτούτων δεν μπορεί, όμως, να στηρίζεται αποκλειστικά στη δημόσια χρηματοδότηση.
Αποκτά δυναμική όταν συνδέεται με εξωστρεφείς συμφωνίες και δραστηριότητες, μέσα από τις συμπράξεις με δημόσιους φορείς, με την αυτοδιοίκηση, με τον ιδιωτικό τομέα και μέσα από την αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται και οι διατάξεις που αφορούν στην εναρμόνιση του πλαισίου λειτουργίας της εθνικής επιτροπής ατομικής ενέργειας σύμφωνα με τα ισχύοντα διεθνώς και τις διεθνείς συνθήκες αλλά και τις διατάξεις που υποστηρίζουν και αξιολογούν προγράμματα έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα σχολεία.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Επισήμανα και στην αρχή της ομιλίας μου, ότι το περιεχόμενο και η στόχευση αυτού του νομοσχεδίου, έχουν προβολή στο μέλλον.
Ανοίγουν νέες προοπτικές για να αναδειχθεί μια πρότυπη ερευνητική δραστηριότητα.
Η δραστηριότητα αυτή θα στηρίξει τη χώρα, να αποτελέσει πολύτιμο σύμβουλο της αυτοδιοίκησης για την περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη.
Να εκφραστεί με συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα, με δυναμικά αναπτυσσόμενους κλάδους της οικονομίας μας.
Θα προκαλέσει εντύπωση σε πολλούς αλλά πρέπει να το πω. Η χώρα μας, η Ελλάδα της τουριστικής ανάπτυξης, δεν έχει ένα ερευνητικό κέντρο με πεδίο αναφοράς τον τουρισμό.
Σας κατέθεσα, κύριε Υπουργέ, την πρόταση για τη δημιουργία Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών, με έδρα τη Ρόδο και ευελπιστώ να την κάνετε αποδεκτή.
Είναι καιρός να καλυφθεί ένα μεγάλο κενό που υπάρχει.
Όπως ένα μεγάλο κενό έρχεται και καλύπτει αυτό το νομοσχέδιο.
Αναδεικνύει νέες προοπτικές για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία και σας καλώ να το υπερψηφίσετε.
Ευχαριστώ.