Δεν μπορούμε να συζητάμε για ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3% τα επόμενα χρόνια αν, ταυτόχρονα, δεν υπάρχει και αύξηση των τουριστικών εσόδων.
Αυτό δεν το έχουν αντιληφθεί κάποιοι.
Ο τουρισμός είναι ο μόνος τομέας που έμεινε όρθιος στην κρίση και αυτό δείχνει τη δυναμική του. Πολύ φοβάμαι ότι αυτή η δυναμική, που εκδηλώθηκε την περίοδο 2012-2014 και με κεκτημένη ταχύτητα «έτρεξε» ακόμα και το 2015, βρίσκεται σε πορεία ανάσχεσης.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, χωρίς να διαθέτει σχέδιο αλλά και κουλτούρα για τον τουρισμό, επέβαλε υπέρμετρες φορολογικές επιβαρύνσεις στο τουριστικό μας προϊόν με αποτέλεσμα να υποχωρήσει η ανταγωνιστικότητα του τουρισμού μας. Τα πρώτα αποτελέσματα τα είδαμε μέσα στο 2016.
Η τουριστική ανάπτυξη είναι μια διαδραστική και εξελικτική διαδικασία. Απαιτεί διαρκή προσαρμογή στα δεδομένα που δημιουργεί η ζήτηση και η αγορά, με την αξιοποίηση όλων των ευκαιριών και των δυνατοτήτων.
2. Η κυβέρνηση επικαλείται την αύξηση του αριθμού των επισκεπτών, θέλοντας να την παρουσιάσει ως ένα θετικό επίτευγμα της πολιτικής της στον τουρισμό. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Το πρόσημο κάθε τουριστικής χρονιάς προκύπτει από τα έσοδα. Τα τουριστικά έσοδα το 2016 ήταν μειωμένα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας.
Για ποια αύξηση αριθμού επισκεπτών μιλάμε όμως; Τα στοιχεία για τις αφίξεις, δεν υπόκεινται σε μια λεπτομερή επεξεργασία έτσι ώστε να υπάρχει ακρίβεια και να μη δημιουργούνται ψευδείς εικόνες και εντυπώσεις.
Για παράδειγμα, στις αφίξεις προσμετρώνται, όχι μόνο οι Έλληνες που εργάζονται στο εξωτερικό και επιστρέφουν για λίγες ημέρες στο σπίτι τους, αλλά και επισκέπτες από γειτονικές χώρες που επισκέπτονται την Ελλάδα για λίγες ώρες. Κάπως έτσι βρεθήκαμε να έχουμε τρία εκατομμύρια επισκέπτες από τα Σκόπια το 2015…τη στιγμή που ο πληθυσμός αυτού του κράτους είναι δύο εκατομμύρια.
Όλοι αυτοί είναι τουρίστες; Είναι δυνατόν τα Σκόπια, με βάση αυτά τα στοιχεία, να θεωρούνται ως η κύρια τουριστική αγορά για τη χώρα μας με περισσότερους επισκέπτες από τη Γερμανία και τη Βρετανία;
Υπάρχει, συνεπώς, μια ψευδής και ανακριβής εικόνα σε σχέση με τα στοιχεία των αφίξεων και αυτό μας οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα. Πρότεινα να υπάρχει δευτερογενής επεξεργασία προκειμένου να έχουμε ακριβή εικόνα και να γνωρίζουμε ποιες αφίξεις θεωρούνται τουριστικές, με την πλήρη έννοια του όρου. Αυτή τη δουλειά μπορεί να την κάνει ένα Ερευνητικό Ινστιτούτο για τον τουρισμό.
3. Αν γίνει η Νέα Δημοκρατία κυβέρνηση, έχει σχέδιο για τον τουρισμό και ποιο είναι αυτό;
Η Νέα Δημοκρατία πιστεύει στην ιδέα της Πολυκεντρικής Τουριστικής Ανάπτυξης. Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι σε όλη τη χώρα υπάρχουν αναπτυγμένες και λιγότερο αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές που μπορούν να συνυπάρξουν μέσα σε ένα ρεαλιστικό και τολμηρό χωροταξικό για τον τουρισμό.
Πως μπορεί να γίνει αυτό;
Με κατηγοριοποίηση των προτεραιοτήτων και των στόχων για κάθε περιοχή.
Για παράδειγμα, στις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές πρέπει να υπάρξει έμφαση στην αναβάθμιση των υποδομών στις μεταφορές, αλλά και στις επενδύσεις για τη δημιουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων. Στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές θα πρέπει να δοθούν κίνητρα, να εφαρμοστεί ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο για τη χωροθέτηση τουριστικών δραστηριοτήτων.
Η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται στην τελική φάση επεξεργασίας της κυβερνητικής της πρότασης για τον τουρισμό.
4. Το ερώτημα όμως είναι πως θα προσελκύσουμε και επισκέπτες που θα δαπανούν χρήματα, από τη στιγμή που η μέση κατά κεφαλή δαπάνη των τουριστών στην Ελλάδα μειώνεται
;
Η απάντηση στο ερώτημά σας με μια μόνο λέξη είναι: επενδύσεις.
Θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα που θα προσφέρουν πλήθος δραστηριοτήτων και υπηρεσιών, συνδυάζοντας θαλάσσιο τουρισμό, ιατρικό και ιαματικό τουρισμό, συνεδριακό τουρισμό, ο τελευταίος εκ των οποίων προσελκύει τουρίστες υψηλού εισοδήματος.
Θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις στην τουριστική παραθεριστική κατοικία. Υπάρχει τεράστια ζήτηση από Ευρωπαίους πολίτες, υψηλού εισοδήματος, που θεωρούν ελκυστική την ιδέα να αποκτήσουν παραθεριστική κατοικία στην Ελλάδα. Μια τέτοια προοπτική θα αποτελέσει τονωτική ένεση για την αγορά και τις τοπικές οικονομίες των περιοχών στις οποίες θα αναπτυχθούν οι τουριστικές κατοικίες.
Όλα τα παραπάνω, όμως, προϋποθέτουν σχέδιο και κυρίως ένα κράτος φιλικό απέναντι στις επενδύσεις και στην επιχειρηματικότητα.
5. Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της υπερφορολόγησης στον τουρισμό; Υπάρχουν περιθώρια για να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές;
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τον περασμένο Σεπτέμβριο, ανέλαβε συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Υποσχέθηκε όσα μπορούν να γίνουν σε πρώτο και άμεσο επίπεδο.
Η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% και η μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις στο 20%, είναι δύο στοιχεία που θα ενισχύσουν τις επιχειρήσεις αλλά και τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού.
Η πολιτική της Νέας Δημοκρατίας έχει αναπτυξιακή διάσταση, στοχεύει στη μείωση των φόρων. Η επίτευξη μόνιμων και βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης, αλλά και η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων είναι το κλειδί για να προχωρήσουμε και στη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στο τουριστικό προϊόν.
Σας υπενθυμίζω ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επέβαλλε υπέρμετρες φορολογικές επιβαρύνσεις στο τουριστικό προϊόν, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητά του. Αύξησε το ΦΠΑ στην εστίαση στο 24%, στη διαμονή στο 13%, επέβαλλε το τέλος διανυκτέρευσης.
Αυτή η πολιτική, της διαρκούς επιβολής φόρων δεν οδηγεί πουθενά. Τα δήθεν πλεονάσματα που δημιουργούνται από τους φόρους και τη μη πληρωμή των οφειλών του δημοσίου, δεν είναι βιώσιμα. Έχουν ημερομηνία λήξης. Για αυτό και η χώρα χρειάζεται πολιτική αλλαγή.
6. Για την τουριστική ανάπτυξη της Δυτικής Ελλάδας, υπάρχει σχέδιο;
Το σχέδιο για την τουριστική ανάπτυξη της Δυτικής Ελλάδας δεν μπορεί να διαμορφωθεί μέσα σε κλειστά γραφεία και εξ αποστάσεως.
Πρέπει να διαμορφώσουμε τους άξονες και τις πολιτικές αυτού του σχεδίου μαζί με τους φορείς, τους επιχειρηματίες αλλά και όλους όσους δραστηριοποιούνται στον τουρισμό στην Αχαΐα, στην Ηλεία και στην Αιτωλοακαρνανία.
Αυτό θα γίνει μέσα από μια ανοιχτή και διαδραστική διαδικασία διαβούλευσης. Με τον τομέα τουρισμού της Νέας Δημοκρατίας σύντομα θα επισκεφθούμε την περιοχή για να ανοίξουμε αυτή τη διαδικασία, να επιδιώξουμε ευρύτερες συναινέσεις και συμφωνίες σε ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό τουριστικής ανάπτυξης που να αξιοποιεί όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Δυτικής Ελλάδας.
Υπάρχει ένα πλούσιο ιστορικό και πολιτιστικό κεφάλαιο στην περιοχή, οι νέοι οδικοί άξονες ανοίγουν νέες προοπτικές, και οι τρεις νομοί έχουν ακτογραμμή που συνιστά, διαχρονικά, ένα μεγάλο πλεονέκτημα για τον τουρισμό. Υπάρχει πρωτογενής τομέας με εξωστρέφεια και δυναμισμό που μπορεί να συνδεθεί με τον τουρισμό και να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος του τουριστικού προϊόντος της περιοχής.
Σχέδιο χρειάζεται και ένα Υπουργείο Τουρισμού που θα μπορεί να διαμορφώσει αλλά, κυρίως, να υλοποιήσει πολιτικές μαζί με τους φορείς και τον επιχειρηματικό κόσμο.
7. Είναι ζήτημα επενδύσεων στον τουρισμό ή μήπως πρέπει να προηγηθεί η δημιουργία υποδομών στη Δυτική Ελλάδα;
Είναι ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός στον οποίο εμπεριέχονται και οι υποδομές και ο χωροταξικός σχεδιασμός για την τουριστική ανάπτυξη που αποτελεί προϋπόθεση για τις επενδύσεις.
Σαφέστατα πρέπει να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση των οδικών αξόνων και οι μεταφορικές υποδομές, αναφέρομαι, κυρίως, στις αεροπορικές μεταφορές, που είναι προϋπόθεση για να υπάρξει ένα τουριστικό ρεύμα από το εξωτερικό. Είναι δεδομένο ότι το Κράτος έχει περιορισμένες δυνατότητες, οφείλει να ενθαρρύνει ιδιωτικές επενδύσεις ακόμα και στον τομέα των μεταφορών.
Είδαμε που μας οδήγησαν οι ιδεοληψίες. Χρειάζεται εξωστρέφεια, ένα φιλικό και ελκυστικό πλαίσιο για την προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα των μεταφορών αλλά και των τουριστικών υποδομών.
8. Πρόσφατα, αναδείξατε την πτώση που εμφανίζει η κρουαζιέρα για το 2017 με τις απώλειες να κινούνται κοντά στο 30%. Η κρουαζιέρα απασχολεί τη Δυτική Ελλάδα, αφού το Κατάκολο αποτελεί προορισμό για την κρουαζιέρα. Τι πρέπει να γίνει;
Το Κατάκολο δεν έχει πληγεί, όπως άλλες περιοχές από το μεταναστευτικό. Το 2016 είχε 243 αφίξεις κρουαζιεροπλοίων, ενώ για το 2017 έχουν προγραμματιστεί 258 αφίξεις.
Η αύξηση είναι οριακή αν και, στο σύνολό της, η χώρα, ως προορισμός για την παγκόσμια κρουαζιέρα, θα παρουσιάσει μείωση της τάξης του 30%.
Το Κατάκολο, θα μπορούσε να είναι ακόμα και home port. Αυτό προϋποθέτει, όμως, νέες υποδομές και κυρίως ένα αεροδρόμιο σε κοντινή απόσταση. Είναι σε μια περιοχή που η κρουαζιέρα και η έννοια του home port μπορούν να συνδυαστούν με το τεράστιο ιστορικό και πολιτιστικό κεφάλαιο της Αρχαίας Ολυμπίας. Αυτό που απαιτείται είναι σχεδιασμός και πολιτικές που δεν θα μένουν στα χαρτιά αλλά θα περνάνε στο πεδίο της εφαρμογής.
Χρειάζεται, όμως, και ένα εθνικό σχέδιο για την ανάπτυξη της κρουαζιέρας, τις βασικές αρχές του οποίου έχω ήδη προδιαγράψει, όπως η θεσμοθέτηση του αφορολόγητου για τα καύσιμα και την τροφοδοσία στα κρουαζιερόπλοια, η βελτίωση των λιμενικών υποδομών, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας για να εξυπηρετούνται άμεσα και χωρίς ταλαιπωρία οι επιβάτες της κρουαζιέρας και η διεύρυνση του ωραρίου στους αρχαιολογικούς χώρους.
9. Βλέπουμε παγκοσμίως μια τάση αξιοποίησης της γαστρονομίας και οίνου ως μέρος του πολιτισμού και αναπόσπαστο στοιχείο στο τουριστικό μείγμα των τουριστικών προορισμών – ακόμα και μη παραδοσιακά τουριστικών χωρών όπως (Καναδάς, Νέα Ζηλανδία, Ν Αφρική, Αυστραλία, Χιλή). Ποιες θα είναι οι δικές σας ενέργειες σας για την αξιοποίηση του οινικού και γαστρονομικού τουρισμού στην χώρα μας και ειδικότερα στην Δ. Ελλάδα;
Όπως μου έχει δοθεί πολλές φορές η ευκαιρία να αναφέρω, πρέπει να αρχίσουμε να βάζουμε νέους ποιοτικούς στόχους στον τουρισμό μας.
Ο γαστρονομικός τουρισμός αποτελεί έναν από αυτούς τους στόχους, που μπορεί να αποτελέσει κίνητρο αλλά και κριτήριο για να επιλέξει κάποιος τη χώρα μας ως τουριστικό προορισμό.
Αυτή η μορφή τουρισμού έχει ως προϋπόθεση την υψηλή ποιότητα αλλά και την ανάδειξη πρώτων υλών και τοπικών προϊόντων.
Αναμφίβολα και η Δυτική Ελλάδα μπορεί να αναπτύξει το γαστρονομικό τουρισμό, εφόσον οι τοπικοί φορείς, αλλά και οι επιχειρηματίες του τουρισμού, διαμορφώσουν έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό που θα στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:
α) Την ποιότητα και τη διαμόρφωση ενός ελκυστικού γαστρονομικού προϊόντος
β) Τη διαμόρφωση ενός αυτόνομου brand name
γ) Την προβολή και προώθηση.
Το Υπουργείο Τουρισμού οφείλει να στηρίζει, με δράσεις προβολής και διαφήμισης, αυτή την προοπτική.
10. Με ποιες ενέργειες θα συνδεθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η αγροτική παραγωγή με το τουριστικό προϊόν κάθε περιοχής;
Ο γαστρονομικός τουρισμός αποτελεί ένα πλαίσιο-γέφυρα που μπορεί να συνδέσει τον πρωτογενή τομέα με τον τουρισμό.
Το ίδιο ισχύει για τον αγροτουρισμό και τον οινοτουρισμό. Από εκεί και πέρα, χρειάζονται βαθιές τομές.
Για να μπορέσουν τα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα να μετατραπούν σε αναπόσπαστο μέρος του τουριστικού μας προϊόντος, υπάρχουν κάποια προαπαιτούμενα. Αυτά είναι:
– Έμφαση στην ποιότητα, στην πιστοποίηση και την καινοτομία.
– Ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας και της ταυτότητας των τοπικών προϊόντων.
– Δράσεις συνεργασίας και δικτύωσης με αλυσίδες εφοδιασμού επιχειρήσεων του πρωτογενούς και του τριτογενούς τομέα (υπηρεσίες, ξενοδοχεία).
11. Με τον τουρισμό σχετίζεται και το ζήτημα της τουριστικής εκπαίδευσης. Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα και ποιες είναι οι δικές σας προτάσεις για την αναβάθμισή της;
Θλίβομαι ειλικρινά γιατί κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται που βρισκόμαστε.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει κέντρο της τουριστικής εκπαίδευσης στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Αναφέρομαι στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, αλλά και στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση.
Αυτή τη στιγμή, όμως, ο πιο υποβαθμισμένος τομέας, είναι αυτός της τουριστικής εκπαίδευσης.
Τα γνωστικά πεδία που σχετίζονται με τις τουριστικές σπουδές, στα Πανεπιστήμιά μας είναι παρωχημένα και δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις και ανάγκες.
Χρειάζεται μια ολική αναμόρφωση προκειμένου να καταστεί η χώρα μας κέντρο της τουριστικής εκπαίδευσης στην ευρύτερη περιοχή, να προσελκύσει αλλοδαπούς φοιτητές και σπουδαστές με δίδακτρα, κάτι που θα σημαίνει έσοδα.
Δεν βλέπουν κάποιοι τι συμβαίνει δίπλα μας στην Κύπρο;
Για μένα η αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης είναι ένα από τα πιο μεγάλα στοιχήματα και δεν περιορίζεται σε αποσπασματικές παρεμβάσεις ή στη διαχείριση αυτής της συγκεκριμένης κατάστασης.
Συνδέεται με ανατροπές, με αγγλόφωνα τμήματα και νέα προγράμματα σπουδών, αλλά και μεταπτυχιακά προγράμματα τουριστικών σπουδών στα Πανεπιστήμια.
Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να προσελκύσουμε χιλιάδες φοιτητές από άλλες χώρες, αλλά και να αναβαθμίσουμε το επίπεδο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον τουρισμό.
Συνδέεται με τη θεσμική αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, τόσο σε επίπεδο προγράμματος σπουδών όσο και δυνατότητας φοίτησης σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Οι ΑΣΤΕ πρέπει να μετατραπούν σε Ακαδημίες Ξενοδοχειακών Στελεχών, με σύγχρονη, ισχυρή και αυτόνομη ταυτότητα.